โรคไข้เลือดออก เป็นโรคที่พบในภูมิอากาศเขตร้อนชื้นอย่างในประเทศไทย โดยเฉพาะช่วงฤดูฝนที่มีน้ำท่วมขังมาก แม้ว่าอาการเบื้องต้นจะไม่ได้รุนแรง แต่หากรักษาไม่ถูกวิธี ก็อาจจะทำให้เสียชีวิตได้ โดยสถิติของโรคไข้เลือดออกในปี 2566 พบผู้ป่วยมากกว่า 156,097 ราย สูงกว่าปี 2565 ถึง 3.4 เท่า และในจำนวนนี้เสียชีวิต 175 คน
การป้องกันไข้เลือดออกจึงเป็นสิ่งที่ช่วยลดจำนวนผู้ป่วยและจำนวนผู้เสียชีวิตได้ หนึ่งในการป้องกันโรคไข้เลือดออกอย่างได้ผล คือ การฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกชนิดใหม่ เพื่อช่วยลดความเสี่ยงและความรุนแรงของโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ[5]
รู้จักสายพันธ์ุของโรคไข้เลือดออก
สำหรับโรคไข้เลือดออกที่แพร่ระบาดในประเทศไทย สามารถแบ่งได้เป็น 4 สายพันธุ์ คือ DENV-1, DENV-2, DENV-3 และ DENV-4 นั่นหมายความว่า หากว่าเราเป็นโรคไข้เลือดออกสายพันธุ์ DENV-1 เราจะมีภูมิคุ้มกันไข้เลือดออกสายพันธุ์ดังกล่าวแล้ว แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าเราจะไม่เป็นไข้เลือดออกสายพันธุ์อื่น ๆ อีก และนี่คือเหตุผลที่ทำให้เราสามารถเป็นไข้เลือดออกได้หลายครั้ง และหลายเคสพบว่าเมื่อเป็นไข้เลือดออกรอบ 2 จะมีอาการหนักกว่ารอบแรกอีกด้วย[4]
ประเภทของวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก
ปัจจุบันมีการคิดค้นและพัฒนาวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก เพื่อลดการแพร่ระบาด และช่วยลดความรุนแรงของโรค โดยอาจมีข้อสงสัยว่าวัคซีนไข้เลือดออกที่ขึ้นทะเบียนการใช้ในหลายประเทศ จะต้องฉีดกี่เข็ม ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับชนิดของวัคซีน ซึ่งในไทยผ่านการขึ้นทะเบียน 2 ตัวหลัก ๆ ดังนี้[4]
วัคซีน CYD-TVD (Dengvaxia®)[4]
วัคซีน Dengvaxia® เป็นวัคซีนที่มีเชื้อไวรัสเดงกีทั้ง 4 สายพันธุ์ ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 6-45 ปี โดยต้องฉีดติดต่อกันทั้งหมด 3 เข็ม แต่ละเข็มห่างกัน 6 เดือน
เมื่อฉีดเข้าไปในร่างกายแล้ว จะช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกายไม่เท่ากันในแต่ละสายพันธุ์ โดยประสิทธิภาพในการป้องกันโรคจะอยู่ที่ประมาณ 65.6% หมายความว่า แม้ว่าฉีดวัคซีนตัวนี้แล้ว ก็อาจจะเป็นโรคไข้เลือดออกได้เช่นเดียวกัน เพียงแต่จะช่วยลดความรุนแรงของโรค และลดความเสี่ยงที่ต้องพักรักษาตัวประมาณ 80%
ข้อจำกัดของวัคซีนตัวนี้ คือ ผู้ที่ฉีดวัคซีนจะต้องเป็นผู้ที่เคยป่วยเป็นไข้เลือดออกมาก่อน โดยแนะนำให้ตรวจเลือดเพื่อดูว่าเคยติดเชื้อไข้เลือดออกหรือไม่ ก่อนฉีดวัคซีน
อาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน ไม่ค่อยพบ หรือมีความรุนแรงน้อย อาจจะมีไข้ หรือปวดบริเวณที่ฉีด
วัคซีน TAK-003 (Qdenga®)
วัคซีน Qdenga® เป็นวัคซีนที่สามารถป้องกันเชื้อเดงกีได้ทั้ง 4 สายพันธุ์เช่นเดียวกัน โดยนำเอาเชื้อ DENV-2 เป็นแกนกลาง แล้วตัดต่อพันธุกรรมเอาอีก 3 สายพันธุ์มาผสม ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 6-40 ปี ทั้งหมด 2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน
จุดเด่นของวัคซีนตัวนี้คือ สามารถป้องกันโรคไข้เลือดออกได้ถึง 80% ลดความรุนแรงของโรค และลดความเสี่ยงที่ต้องพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลได้ถึง 90% สามารถฉีดได้ทั้งผู้ที่เคยเป็นไข้เลือดออกและไม่เคยเป็น
อาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน เหมือนกับวัคซีน วัคซีน CYD-TVD ที่มีความรุนแรงน้อย อาจจะมีไข้ หรือปวดบริเวณที่ฉีด
คำถามเกี่ยวกับวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก
วัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกช่วยลดความเสี่ยงและอาการรุนแรงได้อย่างมีประสิทธิภาพ สำหรับผู้ที่สนใจหลายคน มักจะมีคำถามเกี่ยวกับวัคซีนเพิ่มเติม ดังต่อไปนี้[2]
ต้องฉีดกระตุ้นหรือไม่ ป้องกันได้นานแค่ไหน
ยังไม่มีงานวิจัยที่รับรองว่าวัคซีนสามารถป้องกันเชื้อไข้เลือดออกได้นานแค่ไหน
ใครควรฉีดวัคซีนป้องกันไข้เลือดออก
แนะนำให้ผู้ที่มีความเสี่ยง อย่างผู้ที่อยู่ในพื้นที่ใกล้แหล่งน้ำ ป่า หรือมียุงลายชุกชุม ฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันความรุนแรงของโรค รวมถึงเด็กและผู้สูงอายุที่มีภูมิคุ้มกันโรคต่ำ หรือมีปัจจัยเสี่ยงด้านสุขภาพ
ฉีดตัวไหนดีกว่ากัน
ผู้ที่ต้องการฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก ควรปรึกษาแพทย์ก่อนตัดสินใจ แต่หากว่าเป็นผู้ที่ไม่เคยติดเชื้อมาก่อน ให้ฉีดวัคซีน TAK-003 จะปลอดภัยและลดความเสี่ยงได้มากกว่า
สามารถเบิกประกันได้หรือเปล่า
ยังไม่สามารถเบิกได้ อยู่ในกลุ่มวัคซีนทางเลือก
ใครที่ห้ามฉีดวัคซีนโรคไข้เลือดออก
สตรีมีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร รวมถึงผู้ที่อายุไม่อยู่ในเกณฑ์ คือ น้อยกว่า 6 ปี และมากกว่า 40-45 ปี
ผลข้างเคียงของวัคซีน
ค่อนข้างน้อย อาจจะมีไข้ หรือปวดบริเวณที่ฉีด
การปฏิบัติตัว ก่อนและหลังฉีดวัคซีน
ก่อนเข้ารับการฉีดวัคซีนจะต้องสุขภาพแข็งแรง ไม่มีไข้ หรือเจ็บป่วย และหลังฉีดวัคซีนอาจจะมีอาการข้างเคียงเล็กน้อย ให้พักผ่อนและไม่ทำงานหนักจนเกินไป
สำหรับกลุ่มเสี่ยงอย่าลืมฉีดวัคซีนไข้เลือดออก พร้อมสังเกตผลข้างเคียง และสามารถอ่านความรู้เพิ่มเติมได้ที่ Know Dengue
ข้อมูลอ้างอิง
- ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกดีไหม Update 2023. สืบค้นเมื่อวันที่ 31 มกราคม 2567 จาก https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/dengue-vaccine
- วัคซีนป้องกันไข้เลือดออก. สืบค้นเมื่อวันที่ 31 มกราคม 2567 จาก https://www.gj.mahidol.ac.th/main/knowledge-2/dengue-vaccine/
- ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกดีไหม Update 2023. สืบค้นเมื่อวันที่ 31 มกราคม 2567 จาก
- https://www.thaitravelclinic.com/blog/th/uncategorized/thai-dengue-vaccine-2023.html
- ยอดผู้ป่วยไข้เลือดออกปี 2566 พุ่งสูงมาก! ยอดเสียชีวิตสูงถึง 175 ราย สืบค้นเมื่อวันที่ 31 มกราคม 2567 จาก https://www.tropmedhospital.com/knowledge/54126.html#:~:text=พุ่งสูงมาก!-,ยอดเสียชีวิตสูงถึง 175 ราย,ราย – เสียชีวิต 142 ราย
